بررسی عوامل مؤثر بر اقتصاد سایه در منتخبی از کشورهای در حال توسعه

در یک تقسیم¬بندی کلّی، اقتصاد یک کشور را می¬توان به دو بخش رسمی و غیر قابل مشاهده تقسیم¬بندی کرد. ملاک این تقسیم¬بندی، قابلیت ثبت و گزارش فعالیت¬های اقتصادی مورد نظر به¬طور رسمی است. در واقع، به¬دلایل متعددی، ابعادی از فعالیت¬های اقتصادی چه در بخش تولید و چه در بخش مبادله از دید منابعِ ثبت و گزارش¬دهی پنهان می¬مانند. این فعالیت¬ها تحت عناوین مختلفی از جمله اقتصاد غیر رسمی، اقتصاد پنهان و اقتصاد سایه شناخته شده¬اند. آنچه در پژوهش حاضر بدان پرداخته می¬شود، شناخت فعالیت¬های اقتصاد سایه و بررسی علل و آثار آن در کشورهای در حال توسعه است. به¬منظور پاسخ به پرسش¬های پژوهش حاضر، از اقتصادسنجی و دو رویکرد گشتاورهای تعمیم¬یافته¬ی difference gmm و system- gmm استفاده شد و در نهایت، مقایسه¬ای بین این دو رویکرد صورت گرفت. نتایج اقتصادسنجی و بررسی آزمون¬های آسیب¬شناسی مدل (والد، سارگان و خودهمبستگی آرلانو و بوند) بیانگر برتری رویکرد system- gmm بر رویکرد difference gmm است. بر اساس نتایج حاصل از رویکرد برتر، شاخص آزادی اقتصادی، نرخ بیکاری، ضریب جینی و تولید ناخالص داخلی از جمله مهم¬ترین عوامل تأثیرگذار بر اندازه¬ی اقتصاد سایه در کشورهای منتخب در حال توسعه هستند.